Yemek borusu kanseri, yemek borusundaki hücrelerden köken alan bir kanser türüdür. Yemek borusu ya da tıp dilindeki adıyla özofagus, ağız boşluğunu mideye bağlayan, kas yapısında ve tüp şeklinde bir organdır. Özafagusun en sık görülen iki tip kanseri bulunmaktadır. Bunlardan biri, özofagusun besinlerle temas eden iç yüzeyini döşeyen yassı epitel hücrelerinden kaynaklanan skuamöz hücreli karsinom (yassı hücreli) kanserdir. Bu kanser türü daha çok yemek borusunun orta ve üst kısmında görülür. Özofagusun alt kısmından köken alan ve genellikle mide asidinin tahrişi sonucu oluşan kanser türüne ise, özofagus adenokanseri adı verilmektedir. Bu iki kanser türünün dışında, nadiren özofagusun kas hücrelerinden kaynaklanan kanserler de (sarkom) görülebilmektedir.
Özefagus Kanseri İçin Risk Faktörleri Nelerdir?
Özefagus kanserinin oluşumunda çevresel faktörler ve beslenme alışkanlığı önemli rol oynar. Özellikle uygun saklama koşullarına uymadan saklanan gıdalar, tütsülenmiş et, çiğ gıdalar, konserve besinlerdeki nitrozaminler özafagus kanseri için risk oluşturur. Ayrıca gıdaların az çiğnenmesi, çok sıcak içilen çay ve kahveler, tütün ve sigara kullanımı, radyasyon ışınına maruz kalma da özafagus kanseri gelişimini artırmaktadır.
Özefagus kanserleri daha çok yaşlı kişilerde görülür. Özellikle 60 yaş üzerindeki kişiler risk altındadır.
Erkeklerde görülme sıklığı kadınlara göre daha fazladır.
Mide asidine bağlı olarak bazı kişilerde özefagus alt ucunda değişiklikler görülür. Barret özafagusu adı verilen bu durumda, yemek borusu kanseri gelişim riski bulunmaktadır. Mide reflüsü (gastroözefajial reflü) adı verilen hastalıkta mide asidi, yemek borusuna geri kaçar ve buradaki hücrelerin yapısında bozulmaya yol açar. Tahriş olan bu kısımlarda özefagus hücrelerinin yerini mide hücreleri doldurur. Bu değişin zaman içinde özefagus adenokanserine neden olur.
Bir yutma bozukluğu olan akalazya hastalığı yemek borusunda kanser oluşumuna neden olabilir.
Genellikle çocukluk çağında yanlışlıkla içilen çamaşır suyuna bağlı oluşan özefagus darlıkları, zaman içinde kanser oluşumuna neden olabilir.
Özefagus Kanserinin Belirtileri Nelerdir?
Özefagus kanseri genellikle erken evrede belirti vermez. Yemek borusu içindeki kanser belirli bir büyüklüğe ulaştığında bir takım belirtiler ortaya çıkar. Özofagus kanserinin en sık görülen belirtilerinde biri takılma hissi ve yutkunma zorluğudur. Önceleri sadece katı gıdaların tüketilmesinde yaşanılan zorluk, zamanla hastalığın ilerlemesiyle su ve sıvı gıdaların alımında da görülür. Diğer belirtiler arasında şunlar olabilir:
- Kilo kaybı
- Kanama
- Kansızlık
- Siyah veya katran renginde dışkı
- Ses kısıklığı
- Öksürük
- Devamlı halsizlik ve yorgunluk
- Yutma güçlüğü
- Yutma sırasında ağrı
- Yemek yerken boğazda takılma hissi
- Sırtta kürek kemikleri arasına vuran ağrı
- Boyunda büyümüş lenf bezleri
Özefagus Kanser Tanısı Nasıl Konur?
Yutma güçlüğü veya açıklanamayan kilo verme şikayetleriyle hekiminize başvurduğunuzda, hekiminiz tıbbi öykünüzü dinleyip fizik muayenesini gerçekleştirdikten sonra şikayetlerinize neden olan bir büyüme (tümör) olup olmadığını belirlemek için kimi tetkikler isteyebilir:
- Endoskopi
Tanı için genellikle ilk başvurulan yöntemdir. Bu işlem sırasında ucunda kamera olan esnek bir boru ile yemek borusunun içine bakılır. Gerek görüldüğünde şüpheli alanlardan patolojik incelemeler için parçalar alınır.
- Özofagus Filmi (Baryum Yutma Testi)
Bu film özofagusun yapısını görüntülemek için kullanılır. Röntgen ışınları altında tespit edilebilen sıvı bir ilacın yutulması ve bu sıvının yemek borusundan geçişi sırasında görüntüsü elde edilir.
- Bilgisayarlı Tomografi (BT)
Özefagus kanserinden şüphelenildiği zaman, kanserin etraf organlara yayılıp yayılmadığını, özellikle karaciğer ve akciğere sıçrayıp sıçramadığını saptamak için kullanılır.
- Endoskopik Ultrasonografi (EUS)
Endoskopiye benzer bir yöntemdir. Ucunda ultrasonografi cihazı bulunan esnek bir boru yardımıyla kanser üzerinde ses dalgalarıyla inceleme yapılır. Kanserin özefagus duvarının içerisindeki yayılımı ve derinliği ile çevresindeki lenf düğümlerinin durumu incelenir.
- Pozitron Emisyon Tomografisi (PET)
Bu tetkik, hücrelerdeki metabolik aktiviteyi ölçmek ve olası kanser yerleri hakkında bilgi almak için uygulanır. Özellikle uzak organlara, kemiklere ve lenf düğümlerine olabilecek metastazlar hakkında bilgi edinilir.
Özefagus Kanserinin Tedavisi Nasıl Yapılır?
Hastalığın tedavisi, hastanın durumuna, kanserin evresine ve yerleşimine bağlıdır.
Kanser yaygın evrede değilse ve başka organlara sıçrama yoksa ilk tedavi seçeneği kanserli özefagusun çıkarılmasıdır. Bu işleme özefajektomi denir.
Radyasyon tedavisi (radyoterapi), kanser hücrelerinin yüksek enerjili ışınlar ile öldürülmesi işlemidir. Radyoterapi, daha çok ameliyat uygulanamayan hastalarda tek başına veya kemoterapi ile birlikte kullanılır. Bazen ameliyat öncesinde kanser dokusunu küçültmek için kemoterapi ile birlikte kullanılır. Radyoterapi, bazı durumlarda ameliyattan sonra hastalığın tekrarlamasını engellemek amacı ile de uygulanabilir.
Kemoterapi, kanser hücrelerinin anti-kanser ilaçlar ile öldürülmesi işlemidir. Ameliyat öncesi dönemde tümörü küçültmek için ya da ameliyatın yerine öncelikli tedavi olarak radyoterapi ile birlikte kullanılabilir.
