Pankreas Kanseri Nedir?
Pankreas kanseri, pankreas hücrelerinin kontrolsüz bir şekilde büyümesine bağlı olarak gelişen bir kanserdir. Pankreas midenin arkasında, karın boşluğundaki omurganın bel bölümünde yer alır. 13-15 cm uzunluğundadır. Pankrasın baş kısmı on iki parmak bağırsağı içerisinde yer alır. Pankreas, gıdaların sindirimi için enzim üretir, ayrıca kan şekerini dengelemek için insülin hormonunu da salgılar. Pankreas kanseri daha çok pankreasın baş bölgesinden kaynaklanır. Hastalık daha çok 40 yaş üstü kişilerde ortaya çıkar. Erkeklerde kadınlara oranla daha fazla görülür.
Pankreas kanserleri genellikle pankreasta üretilen enzimleri ince bağırsağa taşıyan kanalın içini döşeyen hücrelerden kaynaklanır. Bu kanser tipine pankreatik adenokarsinom ya da pankreasın egzokrin kanseri adı verilir. Bazen de kanser, pankreasta hormon üreten hücrelerden ya da nöroendokrin hücrelerden kaynaklanır. Bu tip kanserlere de pankreatik nöroendokrin tümörler ya da pankreasın endokrin kanseri adı verilir.
Pankreas Kanseri Neden Olur?
Pankreas kanserinin neden dolayı meydana geldiği tam olarak bilinmez. Ancak bazı risk faktörleri tanımlanmıştır. En önemli risk faktörlerinden biri yaştır. Hastalık daha çok 50 ile 70 yaşları arasındaki kişilerde görülür. Pankreas kanserinin oluşumunda suçlanan diğer risk faktörleri ise şunlardır;
- Sigara kullanımı
- Diyabet (Şeker hastalığı)
- Kronik pankreas enflamasyonu (Pankreatit)
- Ailede pankreas kanseri olması
- Obezite (Şişmanlık)
Pankreas Kanserinin Belirtileri Nelerdir?
Pankreas kanseri erken evrelerde tespit edilmesi zor olan bir hastalıktır. Başlangıçta hastalık herhangi bir belirti vermeden sinsi bir şekilde ilerleyebilir. Hastalığın ilerlemesiyle birlikte hastalık belirtileri ortaya çıkmaya başlar. Bunlar;
- Kilo kaybı
- Karın ağrısı
- Sarılık
- İştah kaybı
- Bulantı
- Kusma
- Halsizlik, yorgunluk
- İshal
- Hazımsızlık
- Sırt ve bel ağrısı
- Dışkının renginde açılma (cam macunu renginde dışkılama)
- Solgunluk
- Aniden ortaya çıkan şeker hastalığı
- İdrar renginde koyulaşma
- Deride sararma
Pankreas Kanseri Evreleri Nelerdir?
Kanser evrelemesi yani kanserin yaygınlığı, kanser tedavisini planlamak için çok önemlidir. Pankreas kanserinde seçilecek tedavi, kanserinin evresine bakılarak karar verilir. Pankreas kanserinin 4 evresi vardır. Bunlar;
- Evre 0: Pankreas dışına yayılım yoktur. Pankreas kanseri bu evrede pankreas kanalının en üst katmanlarıyla sınırlıdır. Bu evrede kanser çıplak gözle ya da herhangi bir görüntüleme yöntemiyle tespit edilemez.
- Evre I: Bu evrede kanser pankreas içinde sınırlıdır. Eğer tümör boyutu 2 cm’e kadar ise Evre IA; 2 ile 4 cm arasında ise Evre IB olarak tanımlanır.
- Evre II: Etrafa yayılım mevcuttur. Tümör boyutu 4cm’den büyüktür. Bu evrede kanser ya pankreas içinde sınırlıdır ya da pankreas dışına doğru büyümüş durumdadır. Pankreas etrafındaki lenf bezlerine yayılım olabilir. Fakat uzak yayılım yoktur.
- Evre III: Daha geniş yayılım söz konusudur. Tümör pankreas yakınlarındaki büyük damarları veya sinirleri sarmıştır, fakat uzak organlara yayılım yoktur.
- Evre IV: Uzak organlara yayılım mevcuttur.
Pankreas Kanseri Tanısı Nasıl Konur?
Pankreas kanserinin erken evrede tanısını koymak zordur. Çünkü erken evrelerde nadiren bir belirtiye neden olur. Bu yüzden kanser oldukça ilerleyene kadar sıklıkla saptanamaz. Pankreas kanseri belirtileriyle gelen hastanın yapılan muayenesinde, karında ele gelen kitle, karaciğerde büyüme bulguları olabilir. Böyle bir durumda tanıyı kesinleştirmek için karın ultrasonu, tomografi, MRI veya PET-CT incelemeleri gereklidir.
Pankreas, mide ve karaciğerin arkasında kaldığında ultrasonla görüntülenmesi zordur. Bu sebeple EUS yani endoskopik ultrasonografi kullanılır. Bu işlem ağızdan ince bir tüp sokularak mide içinden pankreasın incelemesi şeklinde yapılır.
ERCP (endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi) denilen başka bir yöntemde ise, yine ağızdan tüp sokulur. Safra ve pankreas kanallarına özel bir boya verilir. Böylece pankreas ayrıntılı bir şekilde görüntülenir.
MRCP (Manyetik rezonans kolanjiyopankreatografi) yönteminde, pankreas MR eşliğinde ayrıntılı bir şekilde incelenir.
Pankreas kanserinde kesin tanı, endoskopik görüntüleme yöntemleri eşliğinde şüpheli kitleden küçük bir örnek alınarak yapılan biyopsi ile konur.
Pankreas Kanseri Tedavisi Nasıldır?
Pankreas kanserinin tedavisi, kanserin türüne ve evresine göre belirlenir. Pankreas kanserinin tedavisinde kullanılan 3 seçenek vardır. Bunlar; ameliyat, sistemik tedavi ve radyoterapi tedavisidir.
Pankres başındaki kanser ameliyat ile çıkartılmaya uygunsa ‘Whipple ameliyatı’ uygulanır. Whipple ameliyatı sırasında, pankreasın başı ile birlikte, safra kesesi, ana safra kanalının bir kısmı, onikiparmak bağırsağı, midenin bir kısmı ve etraftaki lenf bezlerinin tamamı çıkarılır. Kanser pankreasın gövde ve kuyruk kısmına yerleşmişse uygulanacak ameliyat tekniği nispeten daha kolaydır.
Sistemik tedavi kemoterapi, hedefe yönelik tedavi (akıllı moleküller) ve immünoterapiden (bağışıklık sistemi üzerine etkili tedavi) oluşur. Kemoterapide kanser hücrelerini öldürmek için bazı kanser ilaçları kullanılır. Kemotarapi, ameliyat öncesi veya sonrası da uygulanabilir. Kemoterapi, ameliyat öncesi kanseri küçültmek için ya da ameliyat olamayacak hastalarda ameliyatın yerine radyoterapi ile birlikte kullanılabilir. İleri evredeki pankreas kanserinde kemoterapi tedavisi ile hastaların hayat kaliteleri iyileştirilebilir.
Işın tedavisi olarak da bilinen radyasyon tedavisinde, kanser hücrelerini öldürmek için yüksek enerjili ışınlar kullanılır. Radyasyon tedavisi, daha çok kanserin yerleşimi ve büyüklüğü nedeniyle, ameliyat uygulanamayan hastalarda, tek başına ya da kemoterapi ile birlikte uygulanır. Radyoterapi, bazı durumlarda, ameliyat öncesi dönemde kanseri küçültmek için kemoterapi ile birlikte kullanılabilir. Bazı durumlarda ise, ameliyattan sonra kanserin tekrar etmesini (nüks) engellemek içinde radyoterapi uygulanabilir.
